جلالالدين محمد بلخي معروف به مولوي 6) ربيعالاول 604، بلخ يا وخش - 5 جماديالثاني 672 هجري قمري، قونيه) از مشهورترين شاعران فارسيزبان ايرانيتبار است. نام کامل وي «محمد ابن محمد ابن حسين حسيني خطيبي بکري بلخي» بوده و در دوران حيات به القاب «جلالالدين»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» ناميده ميشدهاست. در قرنهاي بعد (ظاهراً از قرن 9) القاب «مولوي»، «مولانا»، «مولوي رومي» و «ملاي رومي» براي وي به کار رفتهاست و از برخي از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانستهاند. زبان مادري وي پارسي بوده است .
مولوي، پيونددهنده ملتها
مولوي خود زاده بلخ يا وخش بود در خراسان بزرگ (که اکنون بخشهايي از آن واقع در افغانستان و تاجيکستان است)، و در زمان تصنيف آثارش (همچون مثنوي) در قونيه در ديار روم (واقع در ترکيه امروزي) ميزيست. با آنکه آثار مولوي به عموم جهانيان تعلق دارد، ولي ايرانيان و پارسي زبانان بهره خود را از او بيشتر ميدانند، چرا که آثار او به زبان پارسي سروده شده، و از محيط فرهنگ ايراني بيشترين تاثير را پذيرفتهاست. داستانهاي مثنوي عموما با فرهنگ ايران آن روزگار منطبق بودهاست. داستان کبودي زدن قزويني نمونهاي بارز از اينگونه تاثير فرهنگي ايران بر مثنوي و مولوي است.
پارسي گو گرچه تازي خوشتر است | عشق را خود صد زبان ديگر است |
آثار مولانا تأثير زيادي روي ادبيات و فرهنگ ترکي نيز داشتهاست. دليل اين امر اين است که اکثر جانشينان مولوي در طريقه صوفيگري مربوط به او از ناحيه قونيه بودند و آرامگاه وي نيز در قونيه است.
اي بسا هندو و ترک همزبان | اي بسا دو ترک چون بيگانگان |
برخي مولويشناسان (ازجمله عبدالحسين زرينکوب) برآنند که در دوران مولوي، زبان مردم کوچه و بازار قونيه، زبان فارسي بودهاست.
اين روز را بر همه دوستداران مولانا تبريک عرض مي نماييم .
© تمامی حقوق این سایت برای دانشگاه ایلام محفوظ است