این دانشگاه در سال 1355 ابتدا با عنوان آموزشکده دامپروری ایلام و به عنوان تنها دانشکده مستقل دامپروری و شاخه ای از دانشگاه رازی کرمانشاه به فعالیت نمود. پس از انقلاب فرهنگی این آموزشکده به دانشکده ی تغییر یافت. این دانشکده در سال 1371 با توجه به اهداف انقلاب اسلامی مبنی بر توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناطق محروم و طی سفر مقام معظم رهبری به استان ایلام از دانشگاه رازی مستقل گردید و به دانشگاه ایلام ارتقاء یافت. این دانشگاه در حال حاضر دارای 95 رشته تحصیلی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است و بیش از 6800 دانشجو در مقاطع تحصیلی کاردانی، کارشناسی ارشد و دکتری در آن مشغول به تحصیل اند. تعداد اعضای هیأت علمی دانشگاه 199 نفراند که از این تعداد 37 نفر مربی، 124 نفر استادیار، 34 نفر دانشیار و 4 نفر استاد هستند. کارکنان دانشگاه 426 نفراند که شامل 75 نفر رسمی، 181 نفر قرارداد معین و 170 نفر تحت پوشش شرکت خدماتی می باشند.

     علاوه بر این، در حال حاضر دانشگاه ایلام دارای 7 دانشکده (دانشکده نفت و گاز، دانشکده کشاورزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشکده علوم پایه، دانشکده پیرادامپزشکی و دانشکده الهیات و معارف اسلامی) می باشد که با ریاست پروفسور محمد علی اکبری به فعالیت خود ادامه می دهد.