عنوان طرح: اولويت بندي زير حوزه‌ها جهت انجام اقدامات آبخيزداري در حوزه آبخيز سد ايلام

پژوشگر: دکتر محسن توکلي دانشيار دانشگاه ايلام

طرح پژوهشي اولويت‌بندي زير حوزه‌ها جهت انجام اقدامات آبخيزداري در حوزه آبخيز سد ايلام در شش فصل و 90 صفحه توسط دکتر محسن توکلي دانشيار دانشگاه ايلام تدوين شده است.

  انجام عمليات آبخيزداري با اهداف گوناگون در يک حوزه آبخيز به دليل شرايط طبيعي حاکم بر حوزه مسائل اقتصادي ـ اجتماعي و همچنين محدوديت‌هاي فني و مالي، نيازمند نوعي اولويت‌بندي است. اولويت‌بندي عموماً بر پايه معيارهاي انتخابي و يا تنها بر اساس يک هدف مورد نظر در آبخيزداري مانند سيل خيزي، فرسايش خاک و نظير آن صورت مي‌گيرد. روش‌هاي مدل اسکالوگرام و منطق فازي مي‌توانند دامنه وسيعي از مزايا، معايب و وضعيت‌هاي مختلف در تصميم‌گيري و اولويت‌بندي مديريت آبخيز را انجام دهند. به منظور بررسي امکان استفاده و مقايسه دو روش اسکالوگرام و منطق فازي در اولويت زير حوزه‌ها جهت عمليات آبخيزداري به منظور کنترل سيلاب و توليد رسوب حوزه آبخيز سد ايلام و مقايسه نتايج اين دو روش با الويت‌بندي کارشناسان در نظر گرفته شده است. در اين تحقيق حوزه به نه زير حوزه تقسيم و براي هر زير حوزه 30 پارامتر هيدرولوژيکي، فيزيوگرافي، زمين شناسي و اقليمي محاسبه شده است. سپس با استفاده از تجزيه و تحليل عاملي هشت عامل با بيشترين تاثير استخراج شدند. اين هشت عامل در مدل اسکالوگرام وارد شده و با استفاده از اين مدل اولويت‌بندي انجام شد. در مرحله بعد با استفاده آناليز خوشه‌اي زير حوزه‌هاي همگن مشخص و بصورت نمودار خوشه‌اي ارائه شد. همچنين روابط رگرسيوني بين پارامترهاي وابسته و مستقل برقرار شد. در مرحله آخر با استفاده از اين روابط و ضريب رگرسيون آنها با عوامل وابسته و استفاده از روابط فازي، وزن دهي به اين عوامل براي نه زير حوزه صورت گرفت .در نهايت حوزه‌ها با توجه به وزن دهي بعمل آمده مشخص شدن مقادير عضويت آنها، زير حوزه‌ها اولويت‌بندي شدند. اولويت‌بندي ارائه شده توسط کارشناسان که بر مبناي رسوب ويژه زير حوزه‌ها بوده است، نيز از مراکز مربوطه اخذ شد. براي مقايسه اين روش ها مشخص شد، که اولويت‌بندي کارشناسان به دليل در نظر گرفتن يک فاکتور هيچ انطباقي نداشته و رد مي‌شود. نتايج دو روش اسکالوگرام و منطق فازي نشان دهنده اين است که در الويت‌بندي ارائه شده براي نه زير حوزه، هفت اولويت  دو روش يکسان بوده و حدود 80 درصد با هم انطباق داشته و هر دو تأييد مي شوند، ولي روش اسکالوگرام به دليل انطباق بيشتر با نمودار آناليز خوشه اي زير حوزه‌ها براي منطقه کارايي بيشتري دارد.

چهارشنبه هر  هفته، ما را با معرفي پروژه‌هاي تحقيقاتي اعضاي هيأت علمي دانشگاه ايلام همراهي کنيد.

روابط عمومي دانشگاه ايلام