دکتر رحمان ذبيحي دانشيار گروه آموزشي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه ايلام در يادداشتي به مناسبت اول آبان‌، روز ملي بزرگداشت ابوالفضل بيهقي  پدر نثر پارسي، عنوان کرد: بيهقي در تاريخ‌نگاري روشي سنجيده و استوار برگزيده و به همين دليل او را گزارشگر حقيقت خوانده‌اند.

به نام خداوند جان و خرد             کزين برتر انديشه برنگذرد

     در تاريخ تمدن اسلامي و ايراني مورخان بزرگي ظهور کرده و آثار ارزشمندي به زبان‌هاي فارسي و عربي از خود به يادگار نهاده‌اند. آثار طبري و مسعودي و ابن‌اثير و بلعمي و  گرديزي و منهاج سراج نمونه‌اي از اين تاريخ‌ها به شمار مي‌آيد. از ميان تاريخ‌نگاران زبان فارسي، تاريخ بيهقي نگاشته قلم تواناي ابوالفضل بيهقي جايگاه ويژه‌اي دارد. بيهقي در تاريخ‌نگاري روشي سنجيده و استوار برگزيده و به همين دليل او را گزارشگر حقيقت خوانده‌اند.

آنچه نوشته يا از معاينه و حاصل تجربه شخصي او از حوادث و رويدادهاي سلسله غزنويان است يا اينکه وقايع را از افراد معتمد و مورد اطمينان شنيده است: «من که اين تاريخ پيش گرفته‌ام التزام اينقدر بکرده‌ام تا آنچه نويسم يا از معاينه من است يا از سماع درست از مردي ثقه». از اين منظر او با وجود تمام موانع تا حد امکان کوشيده است گزارشي مطابق واقع از حوادث ارائه دهد و نيک و بد ماجرا را بدون جانبداري، با مخاطب در ميان بنهد.

     تاريخ بيهقي يکي از شاهکارهاي مسلم ادبيات ايران است. بيهقي نويسنده‌اي زبردست و آگاه به راز و رمز زبان فارسي است، که سال‌ها زير دست بونصر مشکان در دستگاه غزنوي اسرار نويسندگي را فراگرفته است. علاوه بر هوش و استعداد فطري که آثار آن از نثر وي هويداست، او مردي کتاب‌خوان بوده و آثار بسيار زيادي از پيشينيان را مطالعه کرده است. در حقيقت استعداد فردي و کوشش بسيار دو عامل توفيق او در نويسندگي است که ذوق خداداد او از اين رهگذر پرورش يافته است. استناد به آيات و احاديث و قصص و حکايات و امثال و اشعار حکمت‌آميز از ويژگي‌هاي نثر اوست. زبان او روشن، زلال، زيبا، آراسته و سرشار از تعابير کهن و اصيل فارسي در نواحي خراسان است.

روز بيهقي بر عموم فارسي‌زبانان و دوستداران ميراث گرانقدر زبان و ادب فارسي گرامي باد.

دکتر رحمان ذبيحي

عضو هيأت علمي گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه ايلام