مبارزات سيد مصطفي پدر حضرت امام (ره) و مشاهده حوادث انقلاب مشروطيت و ظلم و ستم حکومت و خاندانهاي محلي در حق مردم بي پناه ايران از علل اصلي شکل گيري شخصيت مبارز و انقلابي امام (ره) بود و بعدها که علوم اسلامي را کسب کرد؛ مبناي نظري خود را بر دفاع از مظلومان قرار داد.

     دکتر مرتضي اکبري مدير گروه معارف اسلامي  از مورخان و  صاحب نظران تاريخ محلي استان که تاکنون 18 عنوان کتاب و 28 عنوان مقاله را با موضوعات مختلف به چاپ رسانده است؛ در گفتگو با خبرنگار روابط عمومي درباره روند شکل گيري نهضت اسلامي و  رهبري امام خميني (ره) در 15 خرداد 1342 به  مبارزات پدر بزرگوار حضرت امام (ره) اشاره کرد و گفت:  سيد مصطفي پدر بزرگوار امام خميني (ره) در نجف اشرف مشغول تحصيل بود؛ که با درخواست مردم خمين و با اجازه علماي نجف به اين شهر که صحنه درگيري و نزاع خوانين  محلي بود آمد و ضمن آنکه به امور شرعي مردم پرداخت؛ از حقوق آنان در برابر خوانين زورگوي محلي دفاع کرد و سرانجام در همين راه در سال 1320 ه. ق به شهادت رسيد.

     دکتر اکبري تأکيد کرد: مبارزات سيد مصطفي با اشرار و خوانين محلي و دفاع از حقوق مظلومان به عنوان ميراث پدر به امام خميني (ره) به ارث رسيد و بعدها  که علوم اسلامي را کسب کرد؛ مبناي نظري خود را بر دفاع از مظلومان قرار داد.

    دکتر اکبري افزود: دوران جواني  و تحصيل امام (ره) مقارن با انقلاب مشروطيت بود که موجب شد، امام (ره) به خوبي با مسائل سياسي ايران و جهان آشنا شود و به تحليل مسائل بپردازد و براي نمونه­ امام (ره) دليل اصلي شکست نهضت مشروطه را عدم استمرار رهبري جنبش از سوي روحانيون مي دانست و همين تجربه باعث شد که در جريان پيروزي انقلاب اسلامي ديگر بار اين تجربه تکرار نشود.

    دکتر اکبري درباره شکل گيري نهضت اسلامي و رهبري امام خميني (ره) اظهار داشت: امام (ره) حوادث مختلف تاريخ معاصر ايران و از جمله کودتاي رضا خان و تشکيل حکومت پهلوي، سياست ضد ديني رضا خان، مبارزات مدرس و تبعيد علما از ايران را  از نزديک مشاهد کرد و براي همين تجربه خوبي را براي مبارزه و رهبري نهضت اسلامي کسب کرد.

        دکتر اکبري  تأکيد کرد: چون حکومت پهلوي با کودتا و اعمال زور و در جو خفقان به روي کار آمده بود؛ امام خميني (ره) مشروعيت آن را قبول نداشت و آن را غير قانوني مي دانست و بعد از رحلت آيت الله بروجردي که عنوان مرجعيت را بر عهده گرفت؛  علناً و عملاً وارد مبارزه با رژيم پهلوي شد و براي همين برنامه هاي اصلاحي آمريکا در ايران که منجر به تصويب لايحه انجمنهاي ايالتي و ولايتي گرديد مخالفت کرد و  رهبري مبارزه سياسي و مرجعيت عامه مردم ايران را به دست آورد.

    وي افزود:  امام (ره) به اصول ششگانه انقلاب سفيد اعتراض کرد و رفراندم را تحريم کرد و سخنراني هاي تندي بر عليه آن انجام داد که سرانجام منجر به دستگيري ايشان در خرداد 1342 و شکل گيري قيام خونين و جاودانه 15 خرداد در سراسر ايران شد؛ که جرقه شکل گيري نهضت اسلامي و انقلاب اسلامي در همين روز زده شد و براي همين امام (ره) هميشه بر گراميداشت اين روز و ياد و خاطره شهداي پانزده خرداد تأکيد داشت.