به همت گروه آموزشي علوم و مهندسي جنگل، نشست هم‌انديشي سياست‌گزاران، دانشگاهيان، اصحاب رسانه، مجريان و سمن‌ها پيرامون «آتش‌سوزي: از پيشگيري تا اقدامات عملي»، صبح روز يک‌شنبه 4 خرداد ماه 1404 در محل سالن فرزانگان برگزار شد.

اشاره:

«آتش‌سوزي يکي از چالش‌هاي جدي محيط‌زيستي و اجتماعي است، که در سال‌هاي اخير به دليل تغييرات اقليمي و فعاليت‌هاي انساني افزايش يافته است. اين هم‌انديشي فرصتي شد، براي گردهمايي سياست‌گزاران، دانشگاهيان، اصحاب رسانه، مجريان و سمن‌ها به منظور تبادل‌نظر، بررسي راهکارها و تدوين برنامه‌هاي عملياتي براي پيشگيري و مديريت بحران آتش‌سوزي در سطح استان ايلام، که در راستاي ايفاي رسالت اجتماعي دانشگاه ايلام براي مشارکت در حل مشکلات و معضلات استان ايلام، با تأکيد دکتر مرادنژادي سرپرست دانشگاه ايلام برگزار شد».

   به گزارش روابط عمومي دانشگاه ايلام، در اين نشست دکتر «تاج‌الدين صالحيان» معاون سياسي، امنيتي و اجتماعي استانداري ايلام با بيان اينکه دانشگاه محل اصلي طرح مسائل و معضلات اجتماعي است، يادآور شد: بايد در محيط‌هاي دانشگاهي، مسائل و معضلات اجتماعي طرح شود و بعد از بحث و بررسي لازم، راهکار علمي و کاربردي براي حل آنها ارائه گردد.

معاون سياسي، امنيتي و اجتماعي استانداري ايلام با ابراز خرسندي از برگزاري اين نشست در دانشگاه ايلام، از اهتمام دکتر مرادنژادي سرپرست دانشگاه ايلام براي التزام به ايفاي رسالت اجتماعي دانشگاه تقدير کرد و تأکيد نمود: در دنياي امروز کشوري قدرتمند خواهد بود، که «دولت» و «جامعه» قوي داشته باشد. لذا بايد از سمن‌ها، تشکل‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد به عنوان عواملي، که زمينه‌ساز افزايش مشارکت عمومي و افزايش انسجام و اقتدار جامعه هستند، به صورت جدي حمايت کرد، تا زمينه حل مشکلات حوزه محيط زيست فراهم گردد.

ايشان با بيان اينکه استانداري ايلام تقويت سمن‌ها، تشکل‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد را وظيفه خود مي‌دادند، خاطرنشان کرد: با جان و دل پذيراي نظرات، سئوالات، انتقادات و پيشنهادات فعالان اين عرصه هستيم.

دکتر صالحيان با بيان اينکه «بلوط» نه تنها لازمه زندگي بلکه عين زندگي است، خواستار اتحاد مراکز علمي، دستگاه‌هاي اجرايي و سمن‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد براي حفاظت از منابع طبيعي و بخصوص درختان بلوط، به عنوان ميراث تاريخي و طبيعي مردم استان ايلام شد. 

در ادامه اين نشست دکتر «همايون مراد نژادي» سرپرست دانشگاه ايلام با بيان اينکه دانشگاه قلب تپنده حل و فصل مسائل اجتماعي است، يادآور شد: دانشگاه ايلام در دوره جديد به صورت جدي مصمم به ايفاي رسالت اجتماعي براي حل مشکلات و معضلات استان ايلام مي‌باشد و  با توجه اهميت محيط زيست، اين نشست برنامه‌ريزي و برگزار گرديد، تا ان‌شاء‌الله راهکار کاربردي براي اين موضوع ارائه گردد.

دکتر مرادنژادي، تصريح کرد: حفاظت از جنگل‌هاي بلوط فقط حفاظت از محيط زيست نيست، بلکه نگهداري از ميراث فرهنگي و تاريخي مردم زاگرس‌نشين است.

ايشان ابراز اميدواري کرد نتيجه برگزاري اين نشست کاهش آتش سوزي‌ها و همچنين حفظ منابع و عرصه‌هاي طبيعي و علي‌الخصوص حفظ جنگل‌هاي بلوط زاگرس باشد.

دکتر «مسعود صيدي» مشاور رئيس و مدير حوزه رياست با تمجيد از فعاليت و اقدامات سازمان‌هاي مردم نهاد، تشکل‌ها و سمن‌ها پيرامون حفاظت از محيط زيست، تأکيد کرد: ماحصل اين نشست بايد ارائه راهکار مدون براي حل مسئله آتش سوزي در محيط زيست ايلام باشد.

دکتر صيدي، يادآور شد: دانشگاه ايلام با توجه به پتانسيلي که دارد، مي‌تواند در حوزه فناوري براي مهار آتش‌سوزي و از جمله در زمينه طراحي اپليکيشن  خاص، گام‌هاي مثبتي بردارد. 

دکتر «رضا اميدي‌پور» عضو هيئت علمي دانشکده کشاورزي در اين نشست اظهار کرد: جنگل‌هاي زاگرس که شامل 40 درصد از جنگل‌هاي کشور است، داراي گونه‌هاي زيستي و طبيعي گوناگوني است، اين جنگل‌ها تهديداتي از جمله تغييرات اقليمي، خشکسالي، آتش‌سوزي، تغيير کاربري اراضي و جنگل‌ها و وفور گردشگران را متحمل شده است.

وي خاطرنشان کرد: در سال‌هاي اخر در استان ايلام آتش‌سوزي‌هاي اين جنگل‌ها افزايش يافته است، که پيامد زيست‌محيطي آن نابودي جنگل‌هاي بلوط و کاهش تنوع‌زيستي و افزايش فرسايش خاک و کاهش حاصل‌خيزي و اختلال در چرخه آب است.

استاديار دانشگاه ايلام توضيح داد: خسارت به جوامع محلي و افزايش مهاجرت به شهر از پيامدهاي اقتصدي و اجتماعي آتش‌سوزي اين جنگل‌ها است.

دکتر اميدي‌پور تشريح کرد: عوامل ايجادکننده آتش‌سوزي شامل عوامل طبيعي و انساني است، که از عوامل طبيعي، خشکسالي و تغييرات اقليمي و رعد و برق، که جزء موارد نادر است و عوامل انساني شامل سوزاندن بقاياي محصولات کشاورزي، بي‌مبالاتي گردشگران، و درگيري‌هاي محلي است.

وي افزود: براي پيش‌بيني وقوع آتش‌سوزي، استفاده از داده‌هاي هواشناسي، استفاده از داده‌هاي GIS، تصوير ماهواره‌اي و شناسايي نقاط داغ موثر است.

دکتر اميدي‌پور به مطالعات انجام شده در دانشگاه ايلام در خصوص مهم‌ترين عوامل وقوع آتش‌سوزي‌ها در جنگل اشاره کرد و گفت: تغيير اقيلم، فاصله از جاده و عوامل انساني مهم‌ترين عوامل آتش‌سوزي جنگل در استان است.

اين عضو هيئت علمي دانشگاه ايلام مهم‌ترين راهکارهاي کنترل و مديريت‌آتش‌سوزي‌ها را پيشگيري، اطفا و احيا برشمرد و ادامه داد: پيشگيري شامل جلوگيري از وقوع، آموزش عوامل محلي و ايجاد کمربندهاي سبز است.

دکتر اميدي‌پور در خصوص آينده جنگل‌هاي زاگرس گفت: مديريت غيرعلمي و ادامه روند فعلي موجب مي‌شود تا 25 سال آينده، 40 تا 50 درصد جنگل‌هاي زاگرس از بين برود و به‌جاي آن زمين‌هاي بياباني و بوته‌زار تشکيل مي‌شود.

وي اضافه کرد: در سناريو بعدي که مديريت هوشمند با مشارکت عمومي باشد موجب تثيت پوشش جنگلي، کاهش 50 درصدي آتش‌سوزي و احيا اکوسيستم منطقه مي‌شود.

 اين استاديار دانشگاه گفت: با رويکرد تقويت جوامع محلي و افزايش مشارکت دولت آتش‌سوزي‌ها کاهش و اکوسيستم زاگرس احيا مي‌شود.

«اکبر محبي» دبير هماهنگي شبکه محيط زيست سمن‌هاي استان ايلام نيز در اين نشست اظهار کرد: دانشگاه تاکنون در مسائل محيط‌زيستي نظير تخريب دره ارغوان، ساخت و سازهاي غير مجاز در ارتفاعات گچان و تخريب جاده‌سازي شرکت‌هاي نفتي در ارتفاعات بانکول نقش بيشتر و موثري ايفا کند.

وي آتش‌سوزي را يک عامل اجتناب‌ناپذير دانست و خاطرنشان کرد: رويکرد برخورد براي جلوگيري و مهار آتش‌سوزي در کشور و کشورهاي توسعه‌يافته در هماهنگي با سازمان‌هاي مردم نهاد متفاوت است و در آن کشورها اين سازمان‌ها نقش موثري در حفظ جنگل و محيط زيست دارند.

 دبير هماهنگي شبکه محيط زيست سمن‌هاي استان ايلام توضيح داد: نقش دستگاه‌هاي دولتي و نقص قانون در پيشگيري از نابودي جنگل‌ها در اين ميان بسيار مهم است که تنيجه آن از بين رفتن 18 هزار هکتار از جنگل‌هاي استان در طول سال است.

محبي در ادامه نتيجه‌گيري کرد: آموزش و فرهنگ‌سازي نيروهاي بومي و محلي و تشکيل گروهاي واکنش سريع براي کنترل و خاموش‌کردن آتش، تجهيز افراد و گروه‌هاي داوطلب، تأمين بالگرد براي کاهش زمان حضور داوطلبان و تجهيزات در مناطق سخت‌گذر مي‌تواند راهگشا باشد.

«عزالدين ياري» از دوستداران محيط زيست استان نيز در اين نشست، گفت: عوامل مختلفي در جلوگيري از آتش‌سوزي دخيل هستند و پيشگيري از عوامل بحران‌زا و آتش‌سوز، توجه به سازماندي نيروهاي اجتماعي و سمن‌ها، تشکيل ستاد جهت کنترل بحران آتش‌سوزي، ممنوعيت شکار شکارچيان در زمان خطر آتش‌سوزي و تأمين تجهيزات براي کنترل و اطفا حريق از اين جمله هستند.

«هدايت پويا» فعال محيط زيست استان ايلام نيز در اين نشست بيان کرد: براي حفظ جنگل‌هاي بلوط و جلوگيري از آتش‌سوزي در جنگل‌هاي بلوط لازم است در هرشهرستان براي هماهنگي بيشتر ستاد تشکيل شود.

وي افزود: طراحي سامانه‌هاي اطلاع‌رساني براي اطلاع از زمان و مکان آتش‌سوزي‌ها ضروري است و ساماندهي جوانان بومي و محلي مي‌تواند در کمک به مهار و کنترل آتش‌سوزي‌ها و تمرکز نيروهاي فعال در شهرستان‌هاي پرخطر موثر باشد.

دکتر «وحيد ملکشاهي‌نژاد» مدير عامل مؤسسه باور- مجمع خيرين باريگران زندگي  با بيان اينکه تعامل بين بخشي همواره يکي از اهداف دانشگاه‌ها بوده است و لذا دانشگاه مي‌تواند خانه سمن‌ها باشد، از دکتر مرادنژادي سرپرست دانشگاه ايلام به جهت برگزاري اين نشست تقدير کرد و يادآور شد: معتقد هستم بايد در چنين جلساتي در خصوص کارهاي تخصصي‌تر صحبت شود و به حوزه علوم انساني بيش از پيش توجه گردد.

وي افزود: همانگونه که مستحضر هستيد در کشورهاي جهان اول مباحث مربوط به علوم انساني و چارچوب‌هاي نظري در اين حوزه، که منجر به کارهاي عملياتي در جامعه مي‌شود در اولويت هستند. حال با توجه به اينکه دانشگاه علاوه بر پرداختن به امور آموزشي، پژوهشي و فناوري، داراي مسئوليت اجتماعي نيز مي‌باشد، بنابراين مي‌توان به مباحثي چون بررسي آسيب‌هاي اجتماعي، ايجاد زمينه‌هاي کارآفريني و  اميد و نشاط اجتماعي پرداخت.

دکتر ملکشاهي‌نژاد، اضافه کرد: نکته ديگر اينکه تعامل بين دانشگاه و سمن‌ها حلقه مفقوده‌اي است، که با توجه به قابليت اين حوزه مي‌توان با ايجاد چنين تعاملي، رشد توسعه‌اي را در استان هموار کرد. در حقيقت با به وجود آمدن اين تعامل،  علم و عمل در کنار يکديگر قرار مي‌گيرند و جامعه‌اي رو به رشد را رقم خواهند زد.

ايشان پيشنهاد داد با ايجاد کارگروه‌هاي تخصصي در حوزه‌هاي مختلف دانشگاه و ارتباط هر چه بيشتر با سازمان‌هاي مردم نهاد و همچنين برگزاري کرسي‌هاي آزادانديشي و نشست‌هاي تخصصي و انجام پژوهش‌‌هاي، که قابليت عملياتي در کارهاي اجتماع محور را دار باشد،  ارتباط دانشگاه و جامعه را بيشتر کرد و قطعاً در اين بين حمايت‌هاي دولت و کمک رسانه‌ها تأثيرگذار خواهد بود.

در ادامه جمعي از مديران کل و نمايندگان ادارات استان، اعضاي هيئت علمي، کارشناسان و اعضاي سمن‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد به بيان نظرات، مسائل و پيشنهادات مورد نظر خود پرداختند.