عنوان طرح پژوهشي: «مطالعه علل کاهش کيفيت آب رودخانه ميمه و ارائه راهکارهاي علاج بخشي»

پژوهشگر: دکتر حاجي کريمي

طرح پژوهشي «مطالعه علل کاهش کيفيت آب رودخانه ميمه و ارائه راهکارهاي علاج بخشي» در پنج فصل و 221 صفحه  توسط دکتر حاجي کريمي استاد تمام دانشگاه ايلام تدوين شده است.

  رودخانه ميمه، که از چشمه‌هاي سراب ميمه و از ارتفاعات کبيرکوه منشا مي‌گيرد، در طول مسير جريان چندين سرشاخه ديگر به آن افزوده شده و کيفيت آن بتدريج کاهش پيدا مي‌کند، به طوري که مقدار متوسط سالانه هدايت الکتريکي رودخانه ميمه در سراب ميمه از حدود 420 ميکروموس بر سانتيمتر (مقدار sar حدود 0.5) به بيش از 8200 ميکروموس بر سانتيمتر (مقدار sar حدود 11) در محل ايستگاه هيدرومتري پل جاده دهلران رسيد. هدف از اين مطالعه بررسي علل کاهش کيفيت آب رودخانه در طول مسير و تعيين محل‌هايي است، که تغيير کيفيت اتفاق مي‌افتد تا بتوان در صورت امکان راهکارهايي جهت جلوگيري از شور شدن رودخانه ارائه نمود. براي اين منظور با بررسي‌هاي ميداني اقدام به تعيين ايستگاه‌هاي نمونه‌برداري در طول مسير رودخانه گرديد و به مدت يکسال بصورت ماهيانه از نقاط تعيين شده نمونه‌رداري بعمل آمد. همچنين سيلاب‌هاي مهمي، که در سال آبي 96-95 اتفاق افتاد در محل ايستگاه‌هاي هيدرومتري سر کمر و پل جاده دهلران مورد اندازه‌گيري قرار گرفتند. بر اساس مطالعات ميداني و اندازه‌گيري‌هاي بعمل آمده مشخص گرديد، که رودخانه در طول مسير خود پس از جدا شدن از سازندهاي کارستي کبيرکوه، به دليل وارد شدن به سازندهاي تبخيري، بويژه سازند گچساران کيفيت آن بتدريج کاهش يافته به طوريکه ميزان هدايت الکتريکي رودخانه ميمه  تا محل اتصال رودخانه‌هاي خروزان و ورازان به حدود 3500 ميکروموس بر سانتيمتر مي‌رسد. اين تغيير کيفيت تدريجي است و بيشتر ناشي از انحلال گچ‌هاي سازند گچساران است، زيرا تيپ آب بيشتر سولفاته مي‌‌باشد. اما در پايين دست رودخانه ورازان به دليل ورود آب چشمه‌هاي شوري، که در حاشيه و کف رودخانه قرار دارند، هدايت الکتريکي از حدود 3500 تا 4700 ميکروموس بر سانتيمتر افزايش مي‌يابد. در مسير رودخانه قدح، چشمه گوگري قدح با متوسط هدايت الکتريکي سالانه 21600 (مقدار sar  حدود 40) به يکباره باعث کاهش کيفيت آب رودخانه قدح مي‌شود. همچنين يکي از سرشاخه‌هاي رودخانه سرکده به نم سيول نيز با متوسط سالانه هدايت الکتريکي 77750ميکروموس بر سانتيمتر (مقدار sar  حدود 36 ) مي‌رسد. پس از تلاقي رودخانه سرکده با رودخانه ميمه، مقدار هدايت الکتريکي رودخانه ميمه (به تناسب ميزان آبدهي) به بيش از 8000 ميکروموس بر سانتيميتر مي‌رسد. البته در ابتداي مخزن سد ميمه شاهد ورود چشمه‌هايي از جناحين و همچنين کف رودخانه است در اثر ورود آب آنها به رودخانه، هدايت الکتريکي  مقداري افزايش مي‌يابد. بطور کلي حدود 50 درصد شوري رودخانه ميمه ناشي از تأثير چشمه گوگردي قدح و رودخانه سيول است، که مي‌توان با احداث کانال‌هايي در مسير زونهاي شوري رودخانه سيول و همچنين ايجاد يک خط انتقال که به صورت ثقلي آب را به پايين دست سد منتقل مي‌نمايد، مي‌توان تا 50 درصد از شوري رودخانه کاست و هدايت الکتريکي رودخانه ميمه را از 8235 ميکروموس بر سانتيمتر به 4600 ميکروموس بر سانتيمتر رساند. همچنين مي‌توان مطالعات تکميلي مانند مطالعات هيدروژئولوژي و رديابي در محدوده چشمه‌هاي شور پايين دست رودخانه ورازان و همچنين چشمه‌هاي شور داخل مخزن انجام داد و چنانچه بتوان نواحي تغذيه آنها تعيين گردد و آب‌هاي مشخصي در نواحي تغذيه آنها وارد گردد، با انحراف آبهاي نفوذ کننده در حوضه آبگير آنها، از سهم شوري اين چشمه‌ها کاست.