شايد اين سؤال به ذهن شما هم خطور کرده باشد که چرا هنگام دعا دستان خود را به سوي آسمان بلند مي‌کنيم، مگر خداوند متعال همه جا حضور ندارد؟! پاسخ اين سؤال را مي‌توان در روايتي از امام علي(ع) يافت.

 تا هزاران عامل دست به دست هم ندهند روزي انسان به وجود نمي‌آيد و قرآن کريم متذکر اين نکته شده است که سببيت اسباب براي رزق شما به دست خداست و اوست که رزق شما را مي‌دهد و همه را در اين ورطه اميدوار کرده است به طوري که در آيات 22 و 23 سوره مبارکه «ذاريات» مي‌فرمايد:

«فِي السَّمَاء رِزْقُکُمْ وَمَا تُوعَدُونَ، فَوَرَبِّ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَا أَنَّکُمْ تَنطِقُونَ»

رواى شما و آنچه وعده داده شده‏ايد در آسمان است پس سوگند به پروردگار آسمان و زمين که واقعا او حق است همان گونه که خود شما سخن مى‏گوئيد.

خداوند در اين آيه کريمه براي رزق مثالي مي‌زند که براي احدي جاي شک و ريب نماند و رزق را شبه نطق دانسته است، چرا که احدي در سخن گفتن انسان شک ندارد و احدي در صادق بودن خدا در قولش نيز شک ندارد و قسم خداوند هم از هر حرصي حکايت مي‌کند که در درون انسان است و پيوسته درصدد جلب منافع بيشتر به سوي خويشتن است.

از «ابي سيعد خدري» نقل شده که پيامبر(ص) فرمودند: «لو أن احدکم فرّ من رزقه لتبعه کما يتعبد الموت»؛ اگر احدي از شما از رزق خود فرار کند، رزق دنبال او به راه مي‌افتد همان طور که مرگ دنبال انسان است.(1)

لذا براي هر جانداري رزقي است که خداوند متعال قرار داده است و جمله آن ارزاق در وقت خود آشکار مي‌شود تا حدي که همه آنها به طور کامل به صاحبان آنها مي‌رسد و يا اگر مسير رزق انسان در بين آسمان‌هاي هفت‌گانه باشد، خداوند متعال بالا رفتن و به آن رسيدن را به وسيله نردبان‌هايي آسان مي‌کند. تا جايي که انسان برسد به آن چيزي که در لوح (محفوظ) برايش نوشته شده، اگر هنوز به آن نرسيده به زودي به دست او مي‌رسد.

از رسول اکرم(ص) نقل شده است که مي‌فرمايد: «إن‌ّ الرزق لايجرّه حرص حريص و لايصرفه کره کاره»؛ روزي، از طرف خداوند متعال مقدر شده است که نه حرص فرد حريص آن را جلب مي‌کند و نه اکراه فرد مانع آن را منع مي‌کند.(2)

*عوامل وسعت رزق

از امام صادق(ع) نقش شده است: «کف الاذي و قلة ‌الصخب يزيدان في الرزق»؛ ترک اذيت و آزار و کمي جار و جنجال رزق را زياد مي‌کند.(3)

همچنين حضرت علي‌بن الحسين(ع) مي‌گويد: از امام صادق(ع) شنيدم که مي‌فرمود: «ان‌الله عزوجل جعل ارزاق المؤمنين من حيث لايحتسبون و ذلک أن العبد اذا لم يعرف وجه رزقه کثر دعائه»؛

خداوند عزوجل ارزاق مؤمنين را در ناحيه‌اي که گمان نمي‌برند، قرار داد و اين به دليل آن است که بنده، وقتي نداند رزق او از چه ناحيه‌اي به دست او مي‌رسد به دعاي زياد مشغول مي‌شود.(4)

«ابي‌بصير» از امام صادق(ع) و او از پدرش ... از امام علي(ع) نقل مي‌کند که فرمود: «اذا فرغ أحدکم من الصلوة فليرفع يديه الي‌السماء و لينصب في‌الدعاء»؛ همين که فردي از شما از نماز فارغ شد بايد دو دست خود را به طرف آسمان بالا برده و به دعا مشغول شود.

راوي مي‌گويد: اي امير مؤمنان(ع) آيا مگر خداوند متعال در هر مکاني نيست؟ امام(ع) فرمود: بلکه او همه جا هست، راوي مي‌گويد: پس چرا دعا کننده بايد دو دست خويش را به طرف آسمان بالا برد؟ امام عليه‌السلام فرمود: آيا قرائت ننمودي «وَفِي السَّمَاء رِزْقُکُمْ وَمَا تُوعَدُونَ»؟

پس از کجا رزق را مي‌طلبي؟ جز از محل آن بايد درخواست کني! که همواره با وعده‌‌هايي در آسمان داده است.

*براي کسب روزي به دام حرام نيفتيم

همچنين در ميان علما «آيت‌الله بهجت» نيز بر کسب روزي حلال تاکيد کرده و مي‌گويد: براي کسب روزي به دام حرام نيافتيد چرا متنبه نمي‌شويم! خداوند متعال در آيه 118 سوره مبارکه «طه» مي‌فرمايد:

«إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِيهَا وَلَا تَعْرَى»

(اي آدم) تو در بهشت گرسنه و برهنه نمي‌گردي!

يعني اگر حرام نخوري، از گرسنگي و تشنگي نمي‌ميري و بهشت براي تو فراهم است؛ وگرنه نيست. اگر بهشت و خلد برين را باور داشته باشيم اين قدر با احکام و دستورات الهي مخالفت نمي‌کنيم. اينکه شيطان به حضرت آدم و حوا عليهماالسلام گفت:

«وَقَالَ مَا نَهَاکُمَا رَبُّکُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلاَّ أَن تَکُونَا مَلَکَيْنِ أَوْ تَکُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ»

پروردگارتان شما دو نفر را از خوردن ميوه اين درخت تنها براي اين نهي نمود که مبادا ملک يا جاودانه شويد. يعني اگر در بهشت بمانيد نه ملک مي‌شويد و نه جاودانه، پس با عصيان و خوردن شجره نهي شده برويد در آتش جهنم!

چقدر کارها به پرندگان شبيه است، براي آنها دام مي‌گذارند و دانه در دام مي‌ريزند و آنها براي برداشتن دانه مي‌روند اما در دام مي‌افتند، دل انسان اگر در دام باشد چه؟! آيا خداوند ما را به اين امور مبتلا کرده تا خود را مضطر ببينيم و به فساد و عشرت‌هاي نامشروع مبتلا و مشغول باشيم؟! (5)