.:: فوائد و آثار روزه از منظر قرآن

روزه به عنوان يک عبادت فقط امساک از خوردن و آشاميدن نيست، بلکه شرايطي ديگر هم دارد که تعهد و مسئوليت شخص روزه دار را زياد مي کند و بيانگر جايگاه خاص روزه در رشد و تکامل شخص مسلمان در مسير بندگي خداوند متعال است.

روزه از نظر اصطلاحي و شرعي بازداشتن نفس از کل مضطرات حکمي و حقيقي است و در واقع روزه به معناي آن است که شخص که به حد تکليف شرعي رسيده و عاقل است و توانايي گرفتن آن را هم دارد و مسافر هم نيست تمام مدت ماه مبارک رمضان را قصد کند که به خاطر امتثال فرمان الهي از اذان صبح تا مغرب شرعي از خوردن و آشاميدن خودداري کند.

روزه از عبادتهايي است که در تمام اديان آسماني و برخي اديان غير آسماني وجود دارد و به اسلام اختصاص ندارد. به عنوان مثال صائبي ها براي احترام به کره ماه سي روز، روزه مي گيرند. مانوي ها با وضع خاص شبيه صائبي ها روزه مي گيرند و برهمائي ها و بودائي هاي در ايام مخصوصي روزه مي گيرند. اهل کتاب (يهود و نصارا) روزه هاي واجب و مستحب خود را که به 25 روز مي رسد روزه مي دارند.

اقسام روزه

روزه از منظر حکم شرعي به چهار قسم واجب، مستحب، مکروه و حرام تقسيم بندي مي شود و از منظر توجه روزه دار به "روزه عوام" که عبارت از امساک و خودداري از مبطلات روزه با نيت قربه الي الله مي باشد و روزه خواص که خودداري از آنچه ذکر شد، علاوه بر آن که از گناهان چشم، گوش، دست، پا و ساير جوارح نيز اجتناب شود و روزه خواص الخواص که عبارت است از خودداري از آنچه خداوند بزرگ نهي فرموده به علاوه، تمام توجه دل به سوي "الله" و تلاش براي پيوستن به او و جدايي از اغيار مي باشد تقسيم مي شود. البته هر سه قسم روزه، اسقاط تکليف مي کند، اما روزه اي که بشر از آن بيشتر سود مي برد، و به وسيله آن به درجات بالاتري مي رسد قسم سوم است.

روزه هاي واجب عبارت است از ماه رمضان، کفارات، بدل قرباني در حج تمتع، روزه نذر و عهد و قسم، اعتکاف در روز سوم، قضاي روزه هاي واجب، قضاي ماه رمضان واجب است بر کسي که بالغ و عاقل و مسلمان بوده است. روزه هاي مستحب عبارتند از اولين پنجشنبه هر ماهي، آخرين پنجشنبه هر ماه، روز عيد غدير، روز مباهله، روز مبعث و...

شرايط نه گانه روزه

1-اسلام: زيرا غير مسلمان ابتدا مکلف به قبول اسلام است، پس مکلف به تکاليف و احکام آن مي باشد، و روزه يکي از احکام اسلام است که بر هر مسلمان واجد شرايط واجب است.

2- عقل: زيرا بر غير عاقل تکليفي نيست که مخاطب خدا و رسول (ص) قرار گيرد، چون فهم و درک تکاليف نمي نمايد، و قدرت اخذ خطاب الهي و شارع مقدس اسلام را ندارد.

3-بلوغ: از نظر سني هرگاه دختر پا به ده سالگي گذارد و پسر پا به شانزده سالگي و از نظر عقلي در سنين بلوغ، قدرت درک فوائد اعمال را دارد و مي تواند يقين کند يعني طاعت الهي را بفهمد و مخالفت و معصيت خدا را ترک کند، زيرا به خوبي معصيت خداوند و مخالفت با او را نمي شناسد، بنابراين بلوغ از شرايط وجوب روزه است.

4-طهارت بانوان از حيض و نفاس، زيرا در حين ابتلا به اين دو خون و قبل از پاکيزگي از آنها، خداوند نماز و روزه را از آنان نخواسته است.

5-اقامت: زيرا مسافر در سفر شرعي خود بايد روزه اش را افطار نمايد، و براي روزه هاي ديگر از غير ماه رمضان قضاء نمايد، و خداوند براي رفاه حال مسافر مسلمان و عدم امکانات رفاهي او در سفر روزه را از او برگرفته و نمازهاي چهار رکعتي را به نصف تقليل داده و اين حکم در حق مسافري که و لو در رفاه نسبي يا کلي هم باشد جاري است.

6-سلامت حواس: زيرا کسي که کور و کر و لال به دنيا آمده مکلف به روزه نيست همچنان که مکلف به ساير عبادات نمي باشد، چرا که وسيله فهم خطاب ندارد و از نعمت شنوايي و بينايي و بيان محروم است. اما کسي که ابتدا سالم بود و بعدا کر يا کور و يا لال باشد مکلف به واجبات از جمله روزه نيز هست و به وجه ممکن بايد عبادت خدا کند.

7-علم به روزه: زيرا کسي که در بلد کفر اسلام آورد و کسي را نيابد که وجوب روزه ماه رمضان را از او بياموزد بر او روزه اي نيست، و هر وقت هم مطلع شد قضاء روزه هاي در حال عدم علم و اطلاع به گردن او نيست و هر گاه در سرزمين اسلام مسلمان شد و فرضيه روزه را ندانست، و پس از علم و اطلاع به وجوب قضاء آن لازم است که چه علم به وجوب آن پيدا کرده باشد و يا خير.

8-صحت و سلامت: زيرا مريض بايد روزه اش را افطار کند و پس از بهبودي قضاء نمايد، که بر بيمار در اسلام روزه حرام است، چون در دستور مقدس اسلام روزه براي هدفي مقدس گرفته مي شود، که مريض آن هدف را نمي تواند احراز کند.

9-نيت: زيرا که روزه عبادت است و هيچ عبادتي بدون نيت تحقق پيدا نمي کند به علت اين که نيت فارق بين عادت و عبادت است و نيت همان عزم و تصميم است که بايد اين عبادت را براي خدا انجام داد.

روزه فقط امساک از اکل و شرب نيست، بلکه شرايطي ديگر هم همراه آن است و تعهد و مسئوليت ها انسان در برابر روزه زياد است. روزه اين افراد به درگاه خدا مقبول نيست:

- روزه زن ناشزه درست نمي باشد که تا توبه کند و در اختيار همسرش قرار گيرد.

- روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد.

- روزه زني که شوهر خويش را به زبان بيازارد.

هشت چيز روزه را باطل مي کند:

1-خوردن و آشاميدن

2-جماع

3-استمناء

4-دروغ بستن به خدا و پيغمبر

5-رساندن غبار به حلق

6-باقي ماندن بر جنابت، حيض و نفاس تا اذان صبح

7-اماله کردن

8-قي کردن