سه شنبه های کتاب دانشگاه ایلام (معرفی کتب تألیفی و ترجمه ای اعضای هیأت علمی دانشگاه ایلام)

عنوان کتاب: عنصر رواني جرم (2 جلد)

مؤلف: دکتر عباس محمدخاني استاديار دانشگاه ايلام

کتاب عنصر رواني جرم تأليف دکتر عباس محمدخاني دانشيار دانشگاه ايلام در دو جلد، که جلد اول با عنوان «کليات عنصر رواني – جرائم عمدي» در 336 صفحه و جلد دوم با عنوان «عنصر رواني جرم - جرايم غير عمدي» در 256 صفحه، توسط انتشارات ميزان، منتشر شده است.

مراد از اصول حاکم بر عنصر رواني قواعد بنياديني است، که در حقوق کيفري نسبت به عنصر رواني وجود دارد و با استفاده از آنها مي‌توان به روابط ظريف‌تر حقوقي دست يافت. حقوق کيفري همانند تمامي علوم ديگر، از نوعي قاعده‌مندي و نظم پيروي مي‌کند و داراي اصولي است، که تکيه گاه قوانين و مقررات کيفري بوده و هم تصويب قوانين و هم تفسير و اجراي آنان مبتني بر اصول و قواعد مزبور است.

دکتر عباس محمد خاني

دکتر محمدخاني در مقدمه کتاب نوشته است:

  يکي از مسائل بسيار مهم در حوزه حقوق کيفري عمومي، بحث عنصر رواني جرم است. موضوعي که نشانگر بعد فکري انسان و نيز دليل اصلي شايستگي او در تحمل کيفر است. عليرغم اهميت فراوان نهاد مزبور که در واقع مي‌توان آن را تأثير گذارترين عامل در حقوق کيفري دانست، ادبيات و تحقيقات حقوقي ما در مورد آن بسيار فقير است؛ امري که بر آراء محاکم نيز تأثيري همانند گذاشته و رويه قضايي پرباري در اين رابطه به چشم نمي‌خورد.

مشکلات مزبور نگارنده را بر آن داشت که اقدام به تحقيق در حوزه عنصر رواني نمايد. مطالعه در اين حوزه دو مشکل اساسي داشت. اول آنکه تاکنون تحقيق قابل توجهي در اين زمينه وجود نداشت و آنچه مشاهده مي‌شد، بيان خلاصه‌وار بحث عنصر رواني در کتاب‌هاي مربوط به حقوق جزاي عمومي بود، که غالباً مشابه و يکسان است. مشکل دوم به ماهيت موضوع بازگشت دارد. عنصر رواني به دليل ماهيت ذهني و غيرعيني خود، امري پيچيده و غيرملموس است و به همين دليل، علومي مانند فلسفه و روانشناسي را نيز درگير خود مي‌سازد. چنين امري فضاي بحث را به مسائل ذهني پيچيده و انتزاعي وارد کرده و استفاده از آن را مشکل خواهد ساخت؛ حال آنکه قصد نگارنده از نوشتن کتاب حاضر، علاوه بر بيان مسائل ظريف و انتزاعي مربوط به عنصر رواني و تحقيق در مباني آن، استفاده دانشجويان، قضات، وکلا و بطور کلي تأثير آن بر رويه قضايي است. زيرا که غايت هر نويسنده حقوقي، تأثير نوشتار او بر محاکم دادگستري و کمک به اجراي عدالت است.

با علم به مشکلات مزبور، غالب تحقيقات دوران تحصيلي نگارنده، به اين بحث اختصاص داده شد. پس از اتمام دوره تحصيلات دانشگاهي نيز، مطالعه پيرامون عنصر رواني از سر گرفته شده و بسياري از تحقيقات انجام شده مورد بازبيني و تجديدنظر قرار گرفت.

براي حل مشکل دوم نيز با استفاده از روشي که در کتاب‌هاي شادروان دکتر مهدي شهيدي، استاد برجسته حقوق مدني، استفاده شده است، مسائل انتزاعي و ظريف مربوط به عنصر رواني جرم در قالب بحث‌هاي پيشرفته و در آخر کتاب ارائه گرديد؛ تا ضمن استفاده محققين از بحث‌هاي مزبور، متن کتاب تا حد امکان، داراي نوشتاري ساده و قابل استفاده باشد؛ هرچند ماهيت بحث عنصر رواني ناگزير واجد نوعي پيچيدگي است؛ امري که مطالعه آن را تا حدودي مشکل مي‌سازد.

سه‌شنبه هر  هفته، ما را با معرفي کتب منتشر شده اعضاي هيأت علمي دانشگاه ايلام همراهي کنيد.

روابط عمومي دانشگاه ايلام